SAVUNMA SANAYİİNDE START-UP'LAR

Savaşın değişen karakteri bizleri yeni keşiflere itmekte. Yükselmekte olan krizler, savunma sanayiine harcanan miktarları arttırmış durumda. Rusya - Ukrayna Savaşı ile Avrupa birliğinin yaptığı savunma sanayii harcamalarının arttığı bir gerçek. 27 AB ülkesinden 6’sı 2021 yılına oranla savunma sanayii harcamalarını %10 arttırırken AB’nin 2022 yılında yapmış olduğu toplam harcama 250 milyar Euro’ya ulaşmıştır[1]. 2023 yılında bu miktar 270 milyar Euro’yu görmüş bulunmakta[2]. 

Ukrayna Savaşı’ndan sonra başlamasına rağmen dünyayı yine endişelendiren bir diğer mesele ise Hamas-İsrail Savaşı. Henüz iki savaşta da bir çözüme ulaşılamaması ise Amerikan hegemonyasının sarsıldığı izlenimini verirken (tabii ki Amerikan hegemonyasının çökmesi bu iki savaş ile belirlenemeyeceği gibi en azından değişmekte olan yapısal sürece işaret eden iki olay olarak ekleyebiliriz), diğer tarafta bundan istifade ederek Tayvan’a olası bir müdahale yapması düşünülen bir Çin var.  Günün sonunda dört bir yandan gerilmekte olan ipler en fazla savunma sanayiinin parlamasını ve bu alana yapılan yatırımların veriminin hızlı bir şekilde alındığını/alınacağını göstermekte.

Her ne kadar teknolojik olarak ilerlesek de teknolojik üstünlük savaşı kazanmak için başlı başına bir sebep değil[3]. Lakin bu da teknolojik yatırımları azaltmamız anlamına gelmiyor.  Bu yazıda kısaca takip ettiğim ve ilgi çekici bazı savunma sanayi start up’larına değineceğim. 2023 yılında Türkiye’deki start up’lara 900 milyon dolarlık yatırım gerçekleşmiş durumda lakin bunun 550 milyon doları Getir ve 105 milyon doları insider gibi büyük firmalara gitmiş. Yatırım alan şirketlerde ise ağırlıklı olarak yapay zeka ve oyun şirketleri öne çıkmakta[4]. Bu yatırımlar arasında ise doğrudan savunma sanayiine hizmet/ürün üreten bir şirket ise mevcut değil. Türkiye’de oyun firmaları hızlı bir yükselişe geçerken aslında bu firmaların savunma sanayii alanında da teknolojik ürünler üretmesi çok yararlı olur düşüncesindeyim. Bu tarz bir oluşum içinse oyun firmalarının geleneksel savaş oyunlarından ziyade, düşünme yetisini ve karar verme kabiliyetlerini geliştiren, muharebe esnasında olabilecek senaryolara çalışan ve bununla beraber yapay zekâ (AI) ve artırılmış gerçeklik (VR) destekli ürünler çıkarması oyun şirketi ve savunma sanayii için çok verimli olabilir. Bunun içinse askeri uzmanlar ile bu tarz firmaları bir araya getirebilecek danışmanlık firmalarının önemi gittikçe artmaktadır.

Takip etmekte fayda olacağını düşündüğüm ve ilgi çekici birkaç start up’tan aşağıda bahsedeceğim. Öncelikli olarak belirtmekte fayda var ki savunma sanayii alanında olan start up’lar aslında tek bir pencereye sahip değiller. Aynı start up’lar birkaç farklı alanda da kullanılabiliyor ve bu da yatırım yapan kişiler için cazibeyi artırmakta[5]. 

Improbable: 

2012 yılında Cambridge bilgisayar mühendisi iki öğrenci tarafından kurulan şirket 2018-20 yılları arasında savunma sektörüne girmiş bulunuyorlar. Metaverse, oyun ve artırılmış gerçeklik üzerine teknoloji üreten şirket İngiltere Savunma Bakanlığı’na eğitim amaçlı simülasyonlar da üretmekte[6]. Şirketin Linkedin hesabı.

Preligens:

2016 yılında iki Fransız mühendis tarafından kurulan şirketin amacı yapay zekayı kullanarak var olan data havuzundan işe yarayacak bilgiyi düzenlemesi. Özellikle açık istihbarat-resim istihbaratı ve elektronik istihbaratı kullanarak kendi ürünlerini üretmekteler. Şu ana kadar 23 milyon Euro yatırım alan şirket 5 farklı ülkede faaliyet göstermekte ve aktif olarak Fransız ordusunda kullanılmakta. Şu video da ürünlerinden Robin’in Çin’deki uçak taşıyıcı gemilerinin yerlerini tespit ettiklerini gösteriyor. Şirketin Linkedin hesabı.

Hala System:

2017 yılında Portekiz’de kurulan şirket, erken uyarı sistemi ile çatışma bölgesindeki sivillerin zarar görmesini engellemeyi amaçlıyor. Suriye ve Ukrayna’ da aktif olarak kullanılıyor. Hava saldırılarının Shazam’ı olarak da nitelendirilmiş, ses alıcıları bombanın nerede ve ne zaman yaşanacağına dair erken uyarı veriyor[7]. Şirketin Linkedin hesabı.

Blackshark ai:

2020 yılında kurulan start up , AWS tarafından Avrupa Savunma Sanayiini Güçlendirme Programına seçilen Blackshark ai[8], yapay zekayı kullanarak yeryüzündeki herhangi bir nesneyi tespit etmenizi kolaylaştırıyor. Ekstra bir kodlama olmadan eğitebileceğiniz teknoloji ile tespit etmek istediğiniz şeyi, hızlıca tespit edebilmenize olanak sağlıyor. Şirketin Linkedin hesabı.

Helsing AI:

Berlin kuruluşlu olan firma adından da anlaşılacağı üzerine yapay zeka odaklı (AI) ürün geliştiriyor. 2021 de kurulduğunda 102,5 milyon Euro, 2023 Eylül’de ise 209 milyon Euro, toplam da 311,5 milyon Euro yatırım almış bulunmakta. Diğer bir yandan Alman hükümeti de Eurofighter jetler ile alakalı Helsing ai ile çalışmaya başlamış bulunmakta[9].

Şimdiden yapay zeka üzerine savunma sanayinde en yüksek yatırım alan firma olmuş durumda. Yapay zekayı “demokrasimizin” koruyucusu olarak gördüklerini de şirketin sayfasında belirtmişler. Şirketin Linkedin hesabı.

Milrem Robotics:

2013 yılında kurulan şirket Estonyalı. 15 ad. Robotik sistem geliştirmiş olup 16 farklı ülkede satışı gerçekleşmekte. Savunma sanayiinde ürettikleri bazı araçlar tarım, madencilik, belediye hizmetleri ya da kurtarma gibi çeşitli farklı yerlerde de kullanılıyor. Şirketin Youtube sayfasında ürettikleri robotik ürünlerin kullanımlarına dair videolar mevcut. Şirketin Linkedin hesabı.

Mindlink:

Bir başka Amazon Web Service (AWS) savunma hızlandırıcı programına kabul edilen şirket ise mindlink[10]. İstihbarat, ordu ya da doğrudan devlet çalışanlarının kullanabileceği uçtan uca kriptolu bir mesajlaşma platformu. Şirketin Linkedin hesabı.

Andurıl:

Kaliforniya tabanlı şirket henüz 2017 yılında kurulmuş olmasına rağmen bugüne kadar toplamda 2.2 milyar dolar yatırım almış en yüksek yatırım alan savunma start up’ı diyebiliriz[11]. Anduril suda, karada ve havada yapay zekâ destekli otonom araçlar üretmekte. Şirketin ürünleri Amerikan ordusunda kullanılmaya başlanmış ve aynı zamanda Ukrayna-Rusya savaşı ile İsrail-Hamas Savaşı’nda da kullanılmakta. Şirket şimdiden 8.5 milyar dolarlık bir değerlemeye ulaşmış durumda[12]. Şirketin yaptıklarına dair güzel bir videoyu şuradan izleyebilirsiniz. Şirketin Youtube sayfasından da detaylı olarak ürettikleri araçların videolarını ve etkinliğini görebilirsiniz. Değişen savaş sisteminde geleneksel silahların kolayca hedef olmasının rakip için ucuza mal olması ve üretici içinse maliyetlerin artmasına yönelik farklı bir bakış açısı ile otonom silahlar ve bunların tek merkezde kontrol edilebilirliği üzerine üretim yaptıklarını dile getirmekteler.  Şirketin ürettiği insansız otonom uçan aracı “Furry”.

Anduril ileride de adından söz ettireceğe benziyor. Türkiye’deki firmaların takip etmesinde fayda olduğunu düşünüyorum. Şirketin Linkedin hesabı.

Re-Lion:

2005 de Hollanda da kurulmuş şirket arttırılmış gerçeklik (VR) üzerine ürettiği araçlar ile askeriye, polis gücü ve yangın-kurtarma ekipleri için ifa edecekleri görevi önceden canlandırmalar ile tekrar edilebilirlik sağlıyor ve bir nevi kişinin göreve daha iyi hazırlanmasını sağlıyor. Bunu yaparken sadece yapay zeka gözlükleri ile değil, ürettikleri giyilebilir teknolojiler ile de ortamda yaşıyormuş hissi vermekteler. Şirketin Vimeo hesabından ürünleri ile ilgili videoları izleyebilirsiniz. Şirketin Linkedin hesabı.

Roboteam:

İsrail kuruluşlu olan firmanın hem İsrail’de hem de Amerika’da merkez üssü bulunmakta. Kara operasyonları ağırlıklı küçük robotlar üretmekteler.  Asya, Avrupa, Latin Amerika olmak üzere 27 farklı ülkede ürettikleri 6 adet robotu satmaktalar.  Şirketin Youtube hesabında da ürünlere dair videolara erişebilirsiniz. Şirketin Linkedin hesabı.

Tron Future:

Tayvanlı elektrik mühendisliği profesörü Wang Yu Jiu tarafından 2018’de kurulmasına rağmen çok hızlı yol kat eden ve Tayvan hükümeti ’ne ürünlerini şimdiden kabul ettirmiş olan bir Start Up. Ağırlıklı olarak droneları 5 km öteden tespit etmekte ve etkisiz hale getirmekte. Çin’den gelebilecek olası bir drone saldırısına karşı elektronik harpte kullanılacak ürünler üretiyor[13].  Şirketin Linkedin hesabı.

Epirus:

Tron Future şirketi gibi elektronik harp üzerine teknoloji geliştiren Amerikalı bir şirket. Leonidas isimli yüksek enerji mikrodalgaları üreten ürünleri için Amerika Savunma Bakanlığı ile 66,1 milyon dolarlık kontrat imzalamış bulunmaktalar[14].  4 adet yatırım turunda toplamda 287,6 milyon dolarlık yatırım almış bulunmaktalar. Şirketin Linkedin hesabı.

Bu yazıda kısa kısa savunma sanayi alanında faaliyet gösteren teknoloji ağırlıklı Start Up’lardan bahsettim. Bu şirketlerden öne çıkan Anduril otonom araç üretirken, Almanya kuruluşlu Helsing ai, yapay zekayı kullanarak savunma teknolojilerine katkı sunmakta. Değişen savaş ortamında droneların kullanılmasıyla beraber onlara karşı savaşacak teknolojiler de çoktan piyasada kendilerine yer ediniyorlar.

Türkiye’de savunma sanayi sektöründe yerli üretim her geçen gün artmakta, düzenlenen yarışmalar ve etkinlikler de Türk gençlerinin bu alana ilgi duymasını arttırmakta. Özellikle düzenlenen Teknofest etkinliklerinin bu konuda bilinç oluşturması ve teşvik edici olması kayda değer. Bununla birlikte savunma sanayi alanında yalnıza ağır sanayi silahların üretilmesi yeterli olmayacak gibi duruyor. Gelişen teknoloji ile birlikte yapay zekayı savaş sahasına entegre edebilen, askerin kullanacağı küçük üst düzey teknolojik cihazlar ile hızlı reaksiyon gösterebilen ve belki de en önemlisi rakipten farklı bir bakış açısı ile yeni ürünler geliştiren devletler öne çıkmakta zorlanmayacak. Bunu yapabilmek için ise kurumlar arası iletişimin yüksek olması gerekmekte. Saha tecrübesi bulunan emekli-görevde olan askerlerin daha fazla Start Up’lar ile bir araya gelmesi gerektiğini düşünmekteyim.   

[1] “Record Increase in EU Military Spending amid ‘Demanding Times,’” euronews, November 30, 2023, https://www.euronews.com/2023/11/30/record-increase-in-eu-military-spending-amid-demanding-times.

[2] “EU Defense Spending to Reach Record $295 Billion in 2023,” accessed February 3, 2024, https://www.courthousenews.com/eu-defense-spending-to-reach-record-295-billion-in-2023/.

[3] Stephen Biddle, Military Power: Explaining Victory and Defeat in Modern Battle, P; 24 5. pr., 1, paper. print (Princeton, N.J: Princeton University Press, 2006). According to Biddle research on 16 wars, only eight were won by a technologically superior power.

[4] “2023- Türkiye Start up Ekosistemi Yatırım Raporu,” accessed February 3, 2024, https://startupcentrum.com/tr/rapor/2023-turkish-startup-ecosystem-funding-report.

[5] Chris Metinko, “Venture To Defense Tech Startups Still Lags, But Experts Say Interest Is Growing,” Crunchbase News, August 30, 2023, https://news.crunchbase.com/venture/defense-tech-startup-funding-ai-space-cyber/.

[6] Mimi Billing and Zosia Wanat, “10 European Defence Tech Startups to Watch, According to Investors,” Sifted, January 27, 2023, https://sifted.eu/articles/10-defence-tech-startups-to-watch/.

[7] Danny Gold, “Saving Lives With Tech Amid Syria’s Endless Civil War,” Wired, accessed February 3, 2024, https://www.wired.com/story/syria-civil-war-hala-sentry/.

[8] Tanja Kovac, “Blackshark.Ai Selected to Participate in the First AWS European Defence Accelerator,” Blackshark.Ai (blog), July 12, 2023, https://blackshark.ai/blackshark-ai-selected-to-participate-in-the-first-aws-european-defence-accelerator/.

[9] Mike Butcher, “Defense AI Startup Helsing Breaks the Record for European AI, Raising a $223M Series B,” TechCrunch (blog), September 14, 2023, https://techcrunch.com/2023/09/14/defence-ai-startup-helsing-breaks-the-record-for-european-ai-raising-a-223m-series-b/.

[10] Cameron Brooks, “AWS Selects 13 Startups to Participate in the AWS European Defence Accelerator | AWS Public Sector Blog,” July 12, 2023, https://aws.amazon.com/blogs/publicsector/announcing-13-startups-to-participate-aws-european-defence-accelerator/.

[11] “Anduril Industries - Funding, Financials, Valuation & Investors,” Crunchbase, accessed February 3, 2024, https://www.crunchbase.com/organization/anduril-industries/company_financials.

[12] Can Palmer Luckey Reinvent the U.S. Defense Industry? | WSJ, 2023, https://www.youtube.com/watch?v=wcGw3Z4G288.

[13] Lin Yi-Xuan, “How a Taiwan Professor Created a Drone Defense tower｜Industry｜2023-10-04｜CommonWealth Magazine,” CommonWealth Magazine, accessed February 3, 2024, https://english.cw.com.tw/article/article.action?id=3531.

[14] “U.S. Army Awards Epirus $66.1M Contract for LeonidasTM Directed Energy System,” Epirus, Inc., February 2, 2024, https://www.epirusinc.com/news-item/us-army-awards-epirus-661m-contract-for-leonidas-directed-energy-system.